Các rối loạn chức năng khớp tại thái dương hàm (TMD) là một thuật ngữ bao gồm cảm giác đau, rối loạn chức năng của các cơ quấn hàm và các khớp xương thái dương (khớp nối hàm dưới với hộp sọ ). Đặc điểm quan trọng nhất là cảm giác đau, tiếp theo là bị giới hạn chuyển động của hàm dưới, và âm thanh phát ra từ khớp thái dương hàm trong vận động hàm. Mặc dù TMD không có khả năng đe dọa tính mạng, nhưng nó có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống, vì các triệu chứng có thể trở thành mãn tính và khó chữa trị.
Rối loạn chức năng khớp hàm là một triệu chứng phức tạp, không đơn thuần chỉ là tình trạng đau tại hàm, và nó được cho là gây ra bởi nhiều yếu tố. Tuy nhiên, những yếu tố này không được hiểu rõ và có sự bất đồng về tầm quan trọng tương đối của chúng.
Khoảng 20% đến 30% dân số trưởng thành bị ảnh hưởng ở một mức độ nào đó. Thông thường những người bị ảnh hưởng bởi TMD là từ 20 đến 40 tuổi và phổ biến hơn ở nữ giới so với nam giới. Rối loạn khớp thái dương hàm là nguyên nhân thường gặp thứ hai gây ra đau nhức quanh hàm sau đau răng.
Phân loại
Rối loạn chức năng khớp thái dương hàm(TMD) là một trong các phức hợp triệu chứng chính trong hội chứng đau miệng , đau mặt không điển hình và đau thần kinh. TMD đã được coi là một loại rối loạn cơ xương, thần kinh cơ , hoặc rối loạn chức năng khớp.
Đôi khi có sự khác biệt giữa TMD cấp tính, nơi có các triệu chứng kéo dài dưới 3 tháng và TMD mãn tính – có các triệu chứng kéo dài hơn 3 tháng. Không có nhiều thông tin về TMD cấp tính vì những cá nhân này thường không tham gia chăm sóc tại bệnh viện.
Nguyên nhân đau khớp thái dương hàm ?
Rối loạn khớp thái dương hàm là một triệu chứng phức tạp (ví dụ một nhóm các triệu chứng xuất hiện cùng nhau và đặc trưng cho một bệnh cụ thể), được cho là do nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính xác dẫn đến bệnh là không rõ ràng. Có nhiều yếu tố mà dường như dẫn đến các rối loạn như di truyền, nội tiết tố, giải phẫu và các yếu tố đó có thể tác động như chấn thương, thay đổi cách nhai… và cũng có những yếu tố tâm lý như căng thẳng, stress…
Các yếu tố là nguyên nhân chính bao gồm :
- Do thoái hóa khớp : Các bệnh thoái hóa khớp có thể dẫn đến các khiếm khuyết về hình dạng của các mô của khớp, giới hạn chức năng khớp (ví dụ như các động tác nhai, nuốt, di chuyển hàm dưới), và đau khớp.
- Các yếu tố tâm lý xã hội: Căng thẳng cảm xúc (lo lắng, trầm cảm, tức giận) có thể làm tăng đau bằng cách gây ra các hoạt động tự động. Các tương tác của các hệ thống sinh học này được mô tả như là một “chu kỳ lo lắng – đau – căng thẳng” luẩn quẩn. Nói một cách đơn giản, căng thẳng và lo lắng gây nghiến răng và sự co cơ trên mặt. Điều này tạo ra đau và gây co thắt cơ kéo dài tại các điểm, co mạch và thiếu máu cục bộ.
- Chấn thương : Chấn thương đôi khi được xác định là nguyên nhân có thể gây ra TMD; tuy nhiên, bằng chứng cho điều này là không nhiều.
- Các yếu tố di truyền : TMD không có nghiên cứu rõ ràng là có tính di truyền trong các gia đình như một căn bệnh di truyền. Người ta đã gợi ý rằng một khuynh hướng di truyền để phát triển TMD (và các hội chứng đau mãn tính nói chung) có thể tồn tại. Điều này đã được giả định để được giải thích bởi các biến thể của gen mã hoá enzyme catechol-O-methyl transferase (COMT) có thể tạo ra 3 kiểu hình khác nhau liên quan đến độ nhạy cảm của đau. Phụ nữ có biến thể này, có nguy cơ phát triển TMD cao gấp 2-3 lần so với nữ giới không có biến thể này. Tuy nhiên lý thuyết này đang gây tranh cãi vì có bằng chứng xung đột.
- Các yếu tố nội tiết : Vì sao phụ nữ thường bị đau khớp thái dương hàm hơn nam giới ? Có phải hormon giới tính nữ estrogen đã ảnh hưởng ? Các kết quả của một nghiên cứu gợi ý rằng những giai đoạn đau nhất trong TMD có thể tương quan với thời gian nhanh chóng của sự thay đổi trong mức độ estrogen lưu thông. Phụ nữ sau mãn kinh được điều trị bằng liệu pháp thay thế hooc môn có nhiều khả năng phát triển TMD, hoặc có thể gặp một cơn đau trầm trọng nếu họ đã có TMD. Một số cơ chế có thể mà estrogen có thể có liên quan đến triệu chứng TMD đã được đề xuất. Estrogen có thể đóng vai trò điều biến viêm khớp, các tế bào thần kinh cảm nhận đau trong thần kinh.
Các dấu hiệu và triệu chứng
Dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn khớp thái dương hàm khác nhau theo cơ địa mỗi người. Các triệu chứng thường liên quan đến nhiều thành phần khác nhau của hệ thống tại khớp bao gồm: cơ , dây thần kinh , gân , dây chằng , xương , mô liên kết và răng.
Ba dấu hiệu và triệu chứng chủ yếu của rối loạn khớp thái dương hàm được mô tả nhiều nhất là:
- Đau tại khớp thái dương hàm là thường trầm trọng hơn do chức năng khớp này buộc phải thực hiện hoạt động như nhai, siết chặt, hay ngáp, và thường nặng hơn khi thức dậy. Đau thường là đơn phương (nằm ở một bên) chứ không phải là ở cả 2 bên.
- Hạn chế chuyển động khớp hàm, có thể gây khó khăn khi ăn hoặc thậm chí đau khi nói chuyện. Có thể bị cứng cơ hàm và khớp, đặc biệt là khi thức dậy. Cũng có thể có sự không phối hợp, bất đối xứng hoặc lệch của chuyển động dưới hàm dưới.
- Tiếng ồn từ khớp trong chuyển động của hàm. Âm có thể được mô tả tương như là nhấp chuột 🙂
Các dấu hiệu và triệu chứng khác cũng đã được mô tả, mặc dù các triệu chứng này ít phổ biến hơn. Những ví dụ bao gồm:
- Nhức đầu (có thể),ví dụ như đau ở vùng chẩm (phía sau đầu), hoặc trán; hoặc các loại đau mặt bao gồm đau nửa đầu , căng thẳng nhức đầu .
- Đau ở những nơi khác, chẳng hạn như răng hoặc cổ.
- Giảm nghe rõ (thính giác).
- Ù tai (thỉnh thoảng).
- Chóng mặt.
- Cảm giác răng không khớp với nhau đúng cách.
Điều trị đau khớp thái dương hàm mãn tính
Trong nhiều trường hợp, chứng rối loạn khớp thái dương hàm có thể tự mất mà không cần can thiệp điều trị. Các phương pháp điều trị nếu được áp dụng bao gồm :
Thuốc
Thuốc là phương pháp chính để điều trị đau ở người bị rối loạn khớp thái dương hàm (TMD), chủ yếu là do có rất ít bằng chứng hiệu quả của can thiệp phẫu thuật hoặc điều trị nha khoa. Nhiều loại thuốc đã được sử dụng để điều trị đau TMD, chẳng hạn như thuốc giảm đau, thuốc benzodiazepine (ví dụ clonazepam , prazepam , diazepam ), thuốc chống co giật (ví dụ gabapentin ), thuốc giãn cơ (ví dụ: cyclobenzaprine ) và các loại khác. Thuốc giảm đau đã được nghiên cứu trong TMD bao gồm thuốc chống viêm không steroid (ví dụ piroxicam , diclofenac , naproxen) và thuốc ức chế cyclo-oxygenase-2 (ví dụ celecoxib ). Bôi methyl salicylate và bôi capsaicin cũng đã được sử dụng. Các thuốc khác đã được mô tả để sử dụng trong TMD bao gồm glucosamine hydrochloride / chondroitin sulfat và propranolol .
Các can thiệp tâm lý xã hội và hành vi
Với vai trò quan trọng mà các yếu tố tâm lý xã hội xuất hiện trong TMD, các can thiệp về tâm lý xã hội có thể được coi là trung tâm trong việc quản lý tình trạng bệnh. Có một gợi ý rằng việc điều trị các yếu tố điều chỉnh độ nhạy cảm đau như rối loạn tâm trạng , lo lắng và mệt mỏi , có thể quan trọng trong việc điều trị TMD. Kỹ thuật thư giãn bao gồm thư giãn cơ bắp , yoga , và thiền định .
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu đôi khi được sử dụng làm chất hỗ trợ cho các phương pháp điều trị khác trong TMD. Có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau được mô tả, nhưng các bài tập nhằm tăng phạm vi hoạt động khớp có liên quan.
Đôi khi vật lý trị liệu cho TMD có thể bao gồm việc sử dụng kích thích dây thần kinh bằng điện qua da, có thể đè lên cơn đau bằng kích thích các sợi thần kinh bề mặt và dẫn đến giảm đau đang được thực hiện. Những người khác đề nghị sử dụng điều trị bằng siêu âm, lý thuyết để sản sinh ra mô, làm thay đổi lưu lượng máu và hoạt động trao đổi chất ở mức độ sâu hơn khả năng có thể với các ứng dụng nhiệt bề mặt. Có bằng chứng cho rằng liệu pháp này có thể giúp giảm đau.
Phẫu thuật
Những nỗ lực trong thập kỷ qua để phát triển phương pháp điều trị phẫu thuật dựa trên MRI và CAT bây giờ nhận được sự chú ý ít hơn. Những kỹ thuật này được dành riêng cho những trường hợp bệnh trầm trọng và khó khăn nhất mà các phương pháp điều trị khác đã thất bại. Chỉ có 20% bệnh nhân cần tiến hành phẫu thuật.
Ví dụ về các thủ tục phẫu thuật được sử dụng trong TMD, một số thường hơn những người khác, bao gồm nội soi khớp , đĩa tái định vị, cắt lồi cầu hoặc thay khớp . Các thủ tục phẫu thuật xâm lấn ở TMD có thể gây ra đau các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.
Tiên lượng (Dự đoán)
Người ta gợi ý rằng lịch sử tự nhiên của rối loạn khớp thái dương hàm là lành tính và tự hạn chế, với các triệu chứng từ từ cải thiện và giải quyết theo thời gian. Tiên lượng do đó là tốt. Tuy nhiên, các triệu chứng đau dai dẳng, khó chịu về tâm lý, khuyết tật về thể chất và hạn chế chức năng có thể gây ảnh hưởng xấu cho chất lượng cuộc sống . Các bác sĩ đã gợi ý rằng TMD không gây tổn thương vĩnh viễn và không tiến triển đến chứng viêm khớp.
